Materiały stosowane w protezach zębowych – co warto o nich wiedzieć?

Stosowanie odpowiednich materiałów w protezach zębowych jest kluczowe dla sukcesu leczenia protetycznego. Wybór materiału ma wpływ na trwałość, estetykę, komfort użytkowania oraz zdrowie jamy ustnej pacjenta. Niezwykle ważne jest zrozumienie właściwości poszczególnych materiałów oraz ich zastosowania w różnych typach protez. W niniejszym artykule zostaną kompleksowo omówione tematy dotyczące materiałów stosowanych w protetyce stomatologicznej w oparciu o dostępne dane;

Podstawowe rodzaje protez zębowych

Protezy zębowe można podzielić na stałe oraz ruchome, w zależności od metody ich zamocowania oraz trwałości. Każda kategoria protez wymaga użycia specyficznych materiałów o określonych właściwościach fizycznych, chemicznych i biologicznych.

• Protezy stałe (korony, mosty, licówki, wkłady koronowe, protezy na implantach)
• Protezy ruchome (protezy całkowite, częściowe, szkieletowe, elastyczne, natychmiastowe)

Materiały stosowane w protezach stałych

Stałe rozwiązania protetyczne wykonuje się głównie z materiałów odpornych mechanicznie i dobrze tolerowanych przez tkanki jamy ustnej.

Metale i ich stopy

• Złoto – znane z wysokiej biozgodności i odporności na korozję, najczęściej spotykane w koronach oraz mostach metalowych.
• Stopy chromowo-kobaltowe – wykorzystywane ze względu na trwałość, wysoką odporność na ścieranie i korozję, częste w protezach szkieletowych.
• Stopy niklowo-chromowe – charakteryzują się nieco niższą ceną, lecz wywołują reakcje alergiczne u niektórych pacjentów.
• Tytan – używany głównie przy konstrukcjach na implantach i protezach mocowanych na stałe, wyróżnia się wyjątkową wytrzymałością oraz doskonałą biozgodnością.

Ceramika dentystyczna

• Porcelana – zapewnia wysoki poziom estetyki i odporności na przebarwienia. Najczęściej stosowana w licówkach oraz pełnoceramicznych koronach przednich zębów.
• Ceramika szklana – nowoczesny materiał, wykorzystywany do produkcji estetycznych koron i mostów, często łączony z tlenkiem cyrkonu dla zwiększenia trwałości.
• Tlenek cyrkonu (cyrkonia) – charakteryzuje się szczelnością, odpornością na pękanie i idealną przeziernością, stosowany do wytwarzania trwałych i bardzo estetycznych prac protetycznych.

Kompozyty

Kompozyty, czyli materiały złożone z matrycy żywicy syntetycznej oraz wypełniaczy nieorganicznych, stosowane są do odbudów typu inlay, onlay oraz licówek. Pozwalają uzyskać dobrą estetykę przy umiarkowanej wytrzymałości mechanicznej.

Materiały wykorzystywane w protezach ruchomych

Protezy ruchome wymagają specyficznych materiałów konstrukcyjnych, które muszą być nie tylko lekkie i wytrzymałe, ale także komfortowe dla użytkownika.

Akryl (polimetakrylan metylu – PMMA)

• Najczęstszy materiał na płyty i podstawy protez całkowitych oraz częściowych. Lekki, stosunkowo łatwy w obróbce, może być barwiony dla naturalniejszego wyglądu. Może jednak ulegać pęknięciom lub podatny jest na przebarwienia.
• Wadą akrylu bywa możliwość uczuleń oraz niska odporność na uszkodzenia mechaniczne w porównaniu do metalu.

Metale w elementach konstrukcyjnych

• Elementy protez szkieletowych wytwarza się zazwyczaj ze stopów chromowo-kobaltowych, zapewniających stabilność oraz cienkie płyty uzyskiwane przy zachowaniu wytrzymałości.
• Metal można łączyć z akrylem, co zwiększa wytrzymałość, zwłaszcza w belekch łączących czy klamrach.

Materiały elastyczne

• Nowoczesne protezy częściowe coraz częściej wykorzystują elastyczne poliamidy lub termoplastyczne żywice, które są bardziej komfortowe, nie powodują ucisku śluzówki i zmniejszają ryzyko podrażnień.
• Protezy elastyczne odznaczają się lepszym przyleganiem i mniejszym ryzykiem pęknięcia, jednak ich naprawa oraz korekty są trudniejsze niż w przypadku klasycznych akryli.

Materiały podsadzające i wyścielające

• W celu poprawy komfortu noszenia protez często stosuje się miękkie podściółki z silikonu lub akrylu termoplastycznego, zapewniające lepsze dopasowanie i minimalizację ucisku na wyrostki zębowe oraz śluzówkę.

Właściwości i zalety wybranych materiałów

Właściwe dopasowanie materiału do potrzeb pacjenta i wskazań protetycznych jest kluczowe dla trwałości oraz komfortu użytkowania protezy. Omówimy pokrótce główne cechy różnych materiałów wykorzystywanych w protetyce.

Ryzyka i ograniczenia materiałów protetycznych

• Kruszenie się i pękanie (szczególnie akryl, porcelana)
• Reakcje alergiczne (głównie stopy metali zawierające nikiel oraz akryl)
• Przebarwienia powierzchni (akryl)
• Ścieranie kompozytów i niektórych tworzyw sztucznych
• Problemy z naprawą (materiały termoplastyczne, cyrkonia, poliamidy)
• Różnice kosztów – najnowocześniejsze materiały jak cyrkonia są znacząco droższe niż tradycyjny akryl

Zalety i przewagi nowoczesnych materiałów

Nowoczesne materiały, takie jak cyrkonia, ceramika szklana, elastyczne poliamidy czy specjalne kompozyty, charakteryzują się zwiększoną biozgodnością, odpornością na obciążenia oraz lepszą estetyką.

• Cyrkonia zapewnia wysoką wytrzymałość oraz naturalny wygląd nawet przy braku metalowej podbudowy.
• Elastyczne polimery gwarantują lepszy komfort użytkowania oraz minimalizują uczucie „ciała obcego”.
• Kompozyty współczesne cechuje lepsza adhezja do tkanek zęba, wygoda napraw oraz coraz lepsza odporność na ścieranie.

Różnice między materiałami a wyborem protezy – jak podjąć decyzję?

Podjęcie decyzji o wyborze konkretnego rodzaju materiału zależy od wielu czynników. Na decyzję mają wpływ między innymi:

• Położenie ubytku (zęby przednie, boczne)
• Ocena warunków zgryzu
• Smak i oczekiwania estetyczne pacjenta
• Skłonność do alergii
• Możliwości finansowe
• Tryb życia oraz dieta

W przypadku zębów przednich większość pacjentów wybiera materiały estetyczne – porcelanę lub cyrkonię. Dla zębów bocznych częściej rekomenduje się wytrzymałe stopy metali lub cyrkonię. Jeśli pacjent oczekuje największego komfortu i unika uczuleń, warto rozważyć elastyczne polimery.

Materiały stosowane w protezach zębowych – jakie są najważniejsze informacje dla pacjenta?

Zrozumienie różnic pomiędzy materiałami stosowanymi w protezach zębowych pozwala świadomie uczestniczyć w wyborze rozwiązania najlepiej dopasowanego do własnych potrzeb. Nowoczesna protetyka oferuje szeroką gamę materiałów – od tradycyjnego akrylu, przez trwałe stopy metali, po estetyczną ceramikę i elastyczne polimery. Każdy z nich ma swoje mocne i słabe strony, które należy rozważyć w porozumieniu z lekarzem stomatologiem. Pamiętając o kwestiach zdrowotnych, komforcie użytkowania, trwałości oraz możliwościach finansowych, każdy pacjent może znaleźć odpowiedni materiał do wykonania swojej protezy.

Nowoczesne protezy zębowe mogą być wykonane z klasycznej akrylowej płyty, elastycznych tworzyw czy metalowych szkieletów – wybór materiału wpływa nie tylko na estetykę, ale też komfort noszenia, trwałość i łatwość utrzymania higieny. Dlatego przy planowaniu uzupełnień warto skonsultować się ze specjalistą, który dobierze rozwiązanie do zgryzu, stanu kości i oczekiwań pacjenta. W Dentim Clinic w Bydgoszczy oferowane są różne rodzaje protez zębowych, od klasycznych po nowoczesne konstrukcje, co pozwala indywidualnie zaplanować rekonstrukcję uśmiechu z uwzględnieniem funkcji żucia i naturalnego wyglądu uzębienia.